معرفی شهرستان ساوجبلاغ ازمنظرزیست محیطی
 

شهرستان ساوُجبُلاغ یکی از شهرستان‌های استان البرز است. نام ساوجبلاغ از دو کلمه ساوج و بلاغ ترکیب شده است. نام ساوجبلاغ به معنای «سرزمین چشمه های آب سرد»  بلاغ در زبان ترکی به چشمه یا رودخانه گفته می شود و به نظر می رسد منظور از ساوجبلاغ؛ رودخانه ی ساوه بوده که به مرور به ساوج تغییر یافته است. هشتگرد مرکز شهرستان ساوجبلاغ است.
ساوُجبُلاغ یکی از شهرستان‌های استان البرز است.که مرکز آن شهر هشتگرد است.جمعیت این شهرستان بر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ «۲۵۹٬۹۷۳» نفر بوده.
شهرستان ساوجبلاغ براساس آخرین تقسیمات کشوری با وسعتی معادل ۱۱۵۸ کیلومتر مربع در غرب استان البرز واقع شده‌است. این شهرستان از شرق با شهرستان کرج، از جنوب با شهرستان اشتهارد، از غرب با شهرستان آبیک و نظرآباد و از شمال با شهرستان طالقان همجوار است.

مصوبه ایجاد و تأسیس شهرستان ساوجبلاغ

ساوجبلاغ ابتدا یکی از بخشهای شهرستان کرج بود که با تصویب هیئت وزیران در سال ۱۳۶۸ تبدیل به شهرستان گردید و از دو بخش مرکزی و طالقان تشکیل شد. شماره و تاریخ مصوبه: ۱۳۶۸٫۰۴٫۲۱ -.۴۹۱۴۰ ت۶۰۱–۱۳۶۸٫۰۵٫۱۴–۸۴۵. هیئت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۶۸٫۴٫۲۱ بنا به پیشنهاد شماره ۱۸۴۶۳٫۴٫۲۲ وزارت کشور و به استناد ماده ۱۳ قانون تعاریف و ضوابط تقسیمات کشوری مصوب پانزدهم تیر ماه یک هزار و سیصد و شصت و دو مجلس شورای اسلامی و آیین‌نامه اجرایی آن مصوب بیست و دوم مهر ماه یک هزار و سیصد و شصت و سه و در اجرای ماده ۷ همین قانون تصویب کردند.
شهرستان ساوجبلاغ به مرکزیت شهر هشتگرد از ترکیب: ۱- بخش مرکزی به مرکزیت شهر هشتگرد شامل دهستان‌های برغان، نجم‌آباد، سعیدآباد، چهاردانگه، خور-هیو، چندار، تنکمان، احمدآباد، رامجین، سیدجمال‌الدین و گلسار و شهر نظرآباد. ۲- بخش طالقان به مرکزیت روستای شهرک شامل دهستان‌های بالای طالقان، میان طالقان و پایین طالقان. در تابعیت استان تهران ایجاد و تأسیس گردد.
در سال ۱۳۷۴ بخشی به نام نظرآباد در آن ایجاد شد که این بخش نیز در سال ۱۳۸۱ از شهرستان ساوجبلاغ منفک گردید. بخش طالقان نیز از جمله بخشهایی است که جدیداً (مهر ۱۳۸۹) با تصویب هیئت دولت تبدیل به شهرستان شده‌است.اگرچه این دو شهرستان زیر نظر فرمانداری ساوجبلاغ نیستند. اما وابستگی هائی به هشتگرد که مرکز ساوجبلاغ است دارند. مثلاً مرکز حوزه انتخابیه ساوجبلاغ، طالقان و نظرآباد که دو شهرستان طالقان و نظرآباد را نیز شامل می‌شود شهر هشتگرد است.

پیشینه تاریخی

نام ساوجبلاغ از زبان ترکی آذربایجانی به معنای سرزمین چشمه‌های آب سرد با تاریخ، فرهنگ و مدنیت هفت هزار ساله و مشاهیر نام‌آور و رسوم دیرپا و ریشه دار گره خورده‌است. سرزمین خاندان‌های علمی آل طالقانی سادات و غیر سادات، آل صالحی، آل برغانی، آل حکمی، آل رفیعی، آل میرحبیب، آل میرعرب شاه، آل شهید ثالث، آل علوی شهید، آل فشندی و آل نحوی که با تأسیس مدارس علمیه صالحیه، سردار، نواب و التفاتیه در شهر قزوین، مدرسه شاهزاده خانم در تهران و سرودن اشعار در مدح اهل بیت (علیهم السلام)، خدمات فراوان علمی و فرهنگی به ایران و اسلام کرده‌اند. وجود آرامگاه حدود پنجاه تن از امامزادگان در محدوده شهرستان ساوجبلاغ گویای علاقه ساوجبلاغی‌ها به مذهب تشیع است. این امامزادگان در دو مقطع تاریخی - به هنگام حکومت علویان در طبرستان و طالقان و به هنگام حضور حضرت امام رضا در خراسان - وارد ساوجبلاغ شدند تا با گذر از این منطقه به نواحی یاد شده برسند که به وسیله امویان و عباسیان جان باختند.
حمدالله مستوفی در کتاب نزهه القلوب در باب ولایت ساوجبلاغ می‌نویسد: سا وجبلاغ ولایتی است که در اوان سلاجقه مال به ری می‌داده و در عهد مغول سوی شده، هوایی بغایت خوب دارد. اکثر آبش از قنوات است، میوه و قله بسیار می‌باشد و نانش در غایت نیکویی و حقوق دیوانی او دوازده هزار دینار مقرر است و مردم آنجا چون اکثر صحرا نشینند مقید به مذهب نیستند؛ و از اعظم قرای آنجا خرداد (خراو)روستای خور فعلی و نجم‌آباد و سنقر آباد است؛ و در سنقر آباد سادات آلی نسب‌اند.

مناطق باستانی : محوطه‌های باستانی شهرستان ساوجبلاغ مهم‌ترین مناطق مذهبی و تفریحی در این شهرستان: ۱.امامزاده بی بی سکینه خاتون و درخت ۲۵۰۰ ساله روستای سنقرآباد ۲. امامزاده عبدالقهار (روستای ورده (البرز)) و روستای برغان است. 3. مسجد و روستای تاریخی سیرود .

زبان

اهالی ساوجبلاغ به دو زبان فارسی، گویش کرجی و ترکی آذربایجانی، گویش ساوجبلاغی سخن می‌گویند.
گویش کرجی توسط بومیان هشتگرد و آبادی‌هایی همچون سیرود، اسپی داران (سپیدداران)، اسکولدره، کله رود (گلین رود)، عالم زمین، ولیان، اغشت، برغان، بانو صحرا، خوروین، ورده (هندوکوچیک)، سیواندره، سیبستان، آجین دوجین، کوشک زر، آردهه، فشند، ینگی امام، شنده، سنج، بریانچال، سرهه، طالیان و غیره گویش می‌شود.

موقعیت جغرافیایی

شهرستان ساوجبلاغ از ارتفاع ۱۱۶۰ متر در جنوب غرب تا ۳۷۰۰ متر (قله سیاه‌بند) در شمال شرق گسترده شده‌است. در بین این دو منطقه، دشت نسبتاً وسیع و زمین‌های تپه ماهوری و کوه‌های مرتفع همراه با دره‌های عمیق قرار گرفته که به لحاظ توپوگرافی شاهد تنوع زیادی در منطقه هستیم. قسمت عمده‌ای از بخش چندار در منطقه کوهستانی و بخش مرکزی در منطقه دشت و زمین‌های تپه ماهوری واقع شده‌اند^.
در حال حاضر شامل) بخش‌های مرکزی (به مرکزیت هشتگرد) و چندار (به مرکزیت کوهسارمی‌باشد.

 

 

 

 

 

 

 

عنوان	تعداد
تعداد پاسگاه	1
تعداد کلانتری	4
پلیس راهنمایی و رانندگی	2
دفاتر پلیس +10	2

شرح		تعداد
		بخش مرکزی	بخش چندار	جمع
بیمارستان	دولتی	1	-	1
	خصوصی	-	-	-
مرکزبهداشت	شهری	5	1	6
	روستایی	4	2	6
درمانگاه	دولتی	-	-	-
	خصوصی	6	-	6
خانه بهداشت روستایی		9	11	20
تخت بیمارستانی به ازای هر 10هزارنفر جمعیت		83/7	-	74/6
آزمایشگاه دولتی		1	1	2
آزمایشگاه خصوصی		6	1	7
داروخانه		20	3	23
پایگاه فوریتهای پزشکی		5	4	9
مطب پزشک عمومی		27	6	33
مطب پزشک تخصصی		38	-	38
مرکز تصویر برداری		1	-	1
موسسه رادیولوژی و سونوگرافی		4	-	4
فیزیوتراپی		7	-	7
مطب دندانپزشکی		31	5	36
پایگاه بهداشتی		16	3	19
مرکز توانبخشی و درمان شبانه روزی بیماران روانی مزمن		1	-	1
تعداد اورژانس بین جاده ای		-	1	1
دی کلینیک تامین اجتماعی		1	-	1

عنوان	تعداد مخازن موجود	حجم مخازن موجود(متر مکعب)	متوسط هدررفت آب(درصد)	طول شبکه جمع آوری فاضلاب(کیلومتر)	طول شبکه توزیع آب(کیلومتر)	نسبت طول شبکه فرسوده آب به کل شبکه آبرسانی (درصد)	سرانه مصرف (لیتر در شبانه روز)
حوزه شهری	18	88000	40	160	510	50	250
حوزه روستایی	85	20000	40	-	550	50	280
جمع	103	108000	40	160	1060	50	-

تعداد مخازن ذخیره سازی در جایگاه های سوخت	حجم مخازن ذخیره سازی(لیتر)	تعداد جایگاه سوخت (بنزین)	تعداد جایگاه های گاز طبیعی فشرده	تعداد جایگاه های دو منظوره	تعداد پمپ سوختگیری
					بنزین	گازوئیل	گاز طبیعی
35	1693000	8	5	3	56	14	25

تعداد شهرهای گازرسانی شده	تعداد روستاهای گازرسانی شده	تعداد روستاهای فاقد گاز	تعداد واحدهای مسکونی شهری برخوردار از گاز	تعداد واحدهای مسکونی روستایی برخوردار از گاز	تعداد انشعابات خانگی شهری	تعداد انشعابات خانگی روستایی
4	55	3 (در دست اجرا)	82101	30982	72853	25896

طول راه های روستایی خاکی	طول راه های روستایی آسفالته	طول راه های روستایی شوسه	طول راه های فرعی	طول راه های اصلی	طول بزرگراه	طول ازادراه
5/29	137	-	5/28	17	8	23

نام شهر	حمل زباله		پارک عمومی		تعداد ایستگاه آتش نشانی	وسعت فضای سبز شهری(هکتار)	تعداد وسایل نقلیه درون شهری
	تعداد خودرو	میزان حمل زباله در سال (تن)	تعداد	وسعت (متر مربع)
							تاکسی	مینی بوس	اتوبوس
هشتگرد	7	20075	44	413000	2	117	604	80	-
شهرجدید	1	9125	2	20000	2	150
کوهسار	8	3200	-	-	1	40	110	-	-

نام محصول		سطح زیر کشت به هکتار	میزان تولید(تن)
میوه های هسته دار	آلبالو	6/159	4/2234
	گیلاس	2/816	4/9794
	گوجه سبز	8/86	2/1215
	آلو	3/1511	4/57429
	هلو	5/2061	74214
	زردآلو	7/266	9/4533
	شلیل	1547	55692
میوه های ریز دانه	انگور	5/927	5/28752
	توت درختی	1/114	3/399
میوه های خشک	بادام	3/223	2/893
	گردو	7/686	7/1922
	سنجد	8/9	86/6