اداره حفاظت محیط زیست شهرستان طالقان:
سیمای زیست محیطی شهرستان طالقان:
طالقان از شهرستانهای خوش آب و هوا و بعنوان تنفس گاه تهران ،کرج و قزوین بحساب می آید و یکی از منابع تأمین آب شرب تهران و کرج می باشد. طالقان یکی از بخشهای استان تهران بوده که با تشکیل استان البرز و با ارتقاء آن از بخش ، به شهرستان و یکی از چهار شهرستان استان البرز می باشد که با مرکز استان( کرج) حدودأ 100 کیلومتر و وسعت آن حدودأ 1325 کیلومتر مربع را در بر میگیرد. طالقان دارای دو بخش و چهار دهستان می باشد . 1- بخش مرکزی که دهستان های آن پایین طالقان به مرکزیت شهراسر و میان طالقان 2- بخش بالا طالقان نیزجوستان و کنار رود می باشد دارای 38 دهیاری که 22 دهیار در بخش بالا طالقان و 16 دهیاری در بخش مرکزی قرار گرفته و دارای 80 روستا بوده و جمعیت آن 28000 نفر می باشد.
شهرستان طالقان از شرق بعد از روستای گراب و گردنه عسلک به جاده چالوس و از ناریان و پراچان به مناطق کلار دشت و تنکابن در شمال و از غرب روستاهای آسفاران و پرگه به قزوین و از جنوب به آبیک و ساوجبلاغ هم مرز می باشد. طول حغرافیایی از شمال شرق به جنوب غرب حدودأ80 کیلومتر و عرض جغرافیایی آن حدودأ15 کیلومتر می باشد. مرکزیت شهرستان طالقان، شهر طالقان معروف به شهرک می باشد که از سال 1368 با تشکیل شهرداری اعلام موجودیت نموده و شامل مناطق شهرک، گلینک، کولج پردسر می باشد که هسته اصلی آن شهرک می باشد. شهر طالقان به لحاظ قرار گرفتن در رشته کوههای البرز مرکزی دارای آب و هوای کوهستانی و ییلاقی می باشد و به همین دلیل دارای جمعیت فصلی بوده و در تابستان جمعیت ان بیش از 12 هزار نفر می رسد که جمعیت ثابت ان حدودد 5000 هزار نفر می باشد.شهرستان طالقان ما بین دو رشته کوه در داخل دره ای قرار گرفته که شاهرود رگ حیاتی این منطقه بوده که از کوهپایه های شرقی آغاز و با طول بیش از 105 کیلومتر به غرب می رود این شریان آبی از 15 رودخانه کوچک و بزرگ منطقه که از چشمه سارها و آب شدن برفها سر چشمه می گیرند همراه خود تا سپید رود و سپس به دریای خزر سرازیر می شود . مناطق طالقان از سطح دریا از 1400 متر تا 2600 متر متغیر می باشد و قلل ان نیز از 2600 تا 4200 در نوسان می باشد میانگین بارندگی سالیانه آن حدودأ 500 میلیمتر می باشد.
قله شاه البرز با 4200 متر بلندترین نقطه مرز طالقان و الموت و قلل دیگری مانند سات، ناز، کهار و لشکرک و کلوان با ارتفاع بین 3400تا 4200 و غارهای متعدد مانند مرغ بند ناریان، کله سنگ در دنبلید و ... و آبشارهای سفید اب در غرب شاه البرز شل بن در غرب بزج، جزینان، آسکان ، کرکبود مجموعه ای متنوع برای دوست داران طبیعت می باشد.
زبان مردم طالقان فارسی و مازندرانی و لهجه آنها تاتی می باشد و فقط در روستای میناوند مردم به زبان ترکی سخن می گویند. بعلت وجود چشمه سارهای متعدد و پوشیده بودن کوهها از برف از سال 1380 بعلت: 1- تأمین آب کشاورزی دشت قزوین 2- تأمین آب شرب تهران و کرج 3- تغذیه مصنوعی دشت قزوین 4- کنترل سیلابهای فصلی رودخانه، طالقان شروع و در سال 1385 به پایان رسیده که طول تاج ان 1111 متر و ارتاف از پی 109 متر و ارتفاع از کف 103 متر بوده و گنجایش مخزن 420 میلیون متر مکعب و گنجایش مفید مخزن 320 میلیون مترمکعب می باشد .
جاذبه های فرهنگی، تاریخی:
ویژگی های تاریخی، طبیعی و فرهنگی طالقان موجب ظهور مشاهیری در زمینه های گوناگون هنری، مانندخط، نقاشی و ادبیات و موسیقی را فراهم آورده است و بزرگانی همچون درویش عبدالمجید طالقانیفمی عمادو غلام حسین امیرخانی و استاد استادان غلام حسین درویش و مرحوم جلال آل احمد را در خود پرورانده است و ظهور مردان مبارزی چون مرحوم آیت الله طالقانی و دکتر حشمت طالقانی و دهها چهره مبارز و شاخص دیگر از افتخارات طالقان است.
گونه های گیاهی:
منطقه طالقان بدلیل وجود اختلاف ارتفاع زیاد و توپوگرافی متنوع دارای 510 گونه گیاهی اعم از 30 گونه دارویی و 29 تیپ مرتعی و جوامع مختلف درخت و درختچه ای مانند: ارس، راش، بلوط، بنهریال سماق، زالزالک و غیره را در خود جای داده که به تبع ام از نظر پوشش گیاهی و دارا بودن گیاهان دارو یک آزمایشگاه طبیعی و منحصر به فرد می باشد بطوریکه هرروز از افرادی که به طب سنتی علاقه مند می باشند جهت بررسی و جمع آوری گیاهان دارویی در سطح شهرستان مشغول به فعالیت می باشنددر منطقه بالا طالقان(دره ماشینو)منطقه جنگلی دالانی به چشم می خورد
حیات وحش:
منطقه طالقان از نظر تنوع گونه های جانوری وضعیت بسیار خوب و غنی می باشد که از پستانداران شاخص منطقه طالقان می توان پلنگ، سیاه گوش، خرس قهوه ای، کل و بز، شغال، گرگ، روباه و ... و از پرندگان می توان کبک، کبک دری، بلدرچین، عقاب طلایی، سارگپه، دلیجه، دال و کرکس و... نام برد که هرروزه در مسیرهای جاده اصلی چشم دوستداران طبیعت را خیره و به خود جلب می کند. و با توجه به اینکه منطقه طالقان خارج از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست می باشد.با همکاری اداره کل حفاظت محیط زیست استان البرز و همت محیط بانان شهرستان توانسته است قدمهای مثبتی در جهت حفظ گونه های گیاهی و جانوری برداشته و با کمک مردم و دوستداران محیط زیست منطقه امنی برای حیات وحش ایجاد نماید. با توجه به مراتب فوق و نظر به اینکه منطقه طالقان به لحاظ وجود اکوسیستم های منحصر به فرد آبی، خشکی، صخره ای، جنگلهای دالانی و تنوع زیستی دارای قابلیتهای زیاد بوده که این امر به دلیل تعارضات زیست محیطی موجود از جمله واقع گردیدن 80 روستا در داخل منطقه و حاشیه رودخانه و ورود همه روزه هزاران نفر گردشگر در فصول بهار و تابستان ( خصوصأ در ایام تعطیل)به منطقه ، بعلت آب و هوای خوب و و خنک و وجود چشم اندازهای طبیعی و نزدیکی به پایتخت و به تبع آن هزینه کم و ناچیز جهت رفت و آمد به شهرستان و سیاحت آسان، اهمیت شهرستان را دوچندان نموده است.
قابلیت های منطقه طالقان:
1-محیط بکر و طبیعی منطقه طالقان شبیه یک آزمایشگاه طبیعی بوده که می توان از آن جهت تحقیقات در زمینه گونه های گیاهی، جانوری و آب و هوایی مورد بررسی دوستداران خود قرار گیرد .
2-جاذبه های توریستی و تفرجگاهی منطقه نظیر چشمه سارهای متعدد و رودخانه شاهرود و دریاچه سد طالقان و آبشارهای طبیعی زیبا و غارهای متعدد که از نظر زمین شناسی دارای قدمت چند هزار ساله می باشد می تواند چشم علاقمندان به خود را خیره نماید.
3-قله های مرتفع و با شکوه مانند شاه البرز و با ارتفاع حدود أ4200 متری و کاهار گته ده و قله سات و دیگر قلل شهرستان و یخچالهای طبیعی منطقه پراچان و آبگرم گنداب در روستا دهدر، چاکسر در روستای هرنج، آبگرم سه کوهه روبروی لمبران و آبگرم وستای خچیره و جاذبه های کوهنوردی و ماهیگیری باعث شده که همه ساله عده زیادی از عاشقان طبیعت را جذب و محو خود نماید.
4-مشاهده هرروزه حیات وحش بخصوص در مسیرهای جاده اصلی بالا طالقان و وجود دریاجه سدمخزنی و رودخانه شاهرود و دارا بودن آبزیان منحصر به فرد و وجود چند گونه ماهی قزل آلای خال قرمز و رنگین کمان، ماهی عروس، ماهی سفید، سفید جویباری، کپور و ماهی های رودخانه ای که در فراهم کردن صید ورزشی برای دوستداران خود که پرداختن به آن ساعتهای لذت بخش را برای تفرج کنندگان ایجاد می نماید.
تهدیدها:
1- کمبود امکانات بهداشتی در مسیررودخانه شاهرود و سد مخزنی طالقان.
2- هجوم گردشگران و توریست به منطقه و عدم رعایت موارد زیست محیطی.
3- ساخت و سازهای بی رویه و بی ضابطه.
4- سرازیر شدن فاضلاب و زباله به داخل رودخانه بعلت قرار گرفتن رودخانه ها در داخل و یا مجاورت روستاها.
5- عدم ساماندهی منطقه مناسب برای گردشگران.
6- عدم جانمایی مراکز دفع و دفن زباله.
7- تخریب مناطق و محیط های بکر به جهت ایجاد جاده های جدید
پیشنهادها:
1- ضابطه مند شدن ساخت و ساز.
2- عدم صدور مجوز تغییر کاربری اراضی مستعد کشاورزی و باغات.
3- رعایت حریم های قانونی رودخانه شاهرود و سد طالقان.
4- فنس کشی حریم دریاچه سد طالقان.
5- ساماندهی گردشکران در مسیرهای سد و رودخانه.
6- احداث سروس های بهداشتی در خارج حریم سد ورودخانه شاهرود.
7- نصب سطل زباله در مسیرهای استقرار گردشکران بخصوص مسیرهای منتهی به سد.
8- جمع آوری و دفع و دفن زباله در روستاهای شهرستان و شهر طالقان.
9- جانمایی چند نقطه مرکز زباله.
10- اتخاذ تهمیدات جهت جمع آوری فاظلاب روستاها و شهرطالقان با توجه به اینکه قسمتی از آب شرب تهران و کرج از سد مخزنی طالقان تأمین میگردد.
